आम्ही दोघी - भाग २

मध्यंतरी लता काही दिवसांसाठी तिच्या घरी आई-बाबांना भेटून येण्यासाठी गेली होती.

आज आठ दिवस झाले. मला अगदी खूप कंटाळा आला होता. गॅस संपला होता. ऑर्डर द्यायची तर मला गॅस कंपनीचा फोन नंबर माहीत नाही. टीव्ही लावायचा तर कोणत्या चॅनलवर माझी आवडती सिरियल किती वाजता हे माहीत नाही. जयचे क्रिकेटचे कपडे असे धुवायचे हे माहीत नाही. कोलंबी नीट करता येत नाही म्हणून पापलेट, सुरमई किती दिवस खायची? शी बाई, पालेभाजी आणि भाकरी किती दिवसात केलीच नाही. लता कधी एकदा येतेय अशा विचारात मी हरवून गेले होते. एव्हढ्यात फोनची बेल वाजली व डोअरबेलही वाजली. मी फोन हातात घेतला आणि भांडी घासणार्‍या मामीने दार उघडले व मोठ्ठ्याने ओरडली, " अगं, इला, इला! चेडवां इला! "
मामीचे हाय लेव्हल मालवणी क्षणभर कळलंच नाही... अगं लता आली गं आपली! मी आपला गुडघा दुखतोय हे विसरून तिथल्या तिथेच उडी मारली. कोपर्‍यात शेपटी गुंडाळून बसलेलं मांजरही आळस देत उठलं व  लताच्या पायात घोटाळू लागलं. मी उठले आणि चहा ठेवला व चक्क गाणं गुणगुणू लागले. अशी रिलॅक्स झाले म्हणून सांगू!

हातपाय धुऊन लता बाथरूममधून बाहेर आली आणि म्हणाली, "मी करते गं आई चहा. तू बस बाहेर. आणि काय काय करायचंय? कोणते फोन करायचेत? गॅस संपला असेल ना? भाजी काय आणू? त्यापेक्षा, आज बुधवार आहे ना, मी कोलंबी आणते. मस्तपैकी कोलंबीची रसाची आमटी करूया. बटाट्याची तळसवलेली भाजी असा मस्त मेनू करते. सॅलडही करते आणि उद्यासाठी पालेभाजी आणते. उद्या भाकरी, भाजी , दही आणि मिरचीचा ठेचा बनवते. कित्ती दिवसात तुझ्या हातचे पण खाल्लं नाही आई, मला माझ्याच घरचं आवडेनासं झालंय इतकी तुझ्या हातच्या चवीची सवय झालेय. "... लता बोलतच होती.

मी मनाशी विचार करतेय... ही तर पार्ट अ‍ॅंड पार्सल ऑफ माय लाईफ झालेय. तिचं घरातलं अस्तित्व, तिचं रागावणं. भांडणं, हसणं, पैंजणांची रुणझुण, बांगड्यांची किणकीण या सगळ्यांची मलाच काय सार्‍या घरालाच सवय झाली होती.
"आई, अगं लक्ष कुठंय तुझं? जेवण झालं तयार! अगं, आज बंदीनीमध्ये धर्मराज हिर्‍यांच्या प्रदर्शनात जातो आणि त्याच्या खिशात कोणीतरी अंगठी टाकतो आणि त्याच्यावर चोरीचा आळ येतो.. त्याच्यापुढचे इंटरेस्टिंग पाहायचे आहे ना? एनडीटीव्ही लाव १२ नंबरवर. मी हॉलमध्येच जेवण आणते. आपण जेवता जेवता बघूया. "

घरात खूप प्रकाश येऊन घरादाराच्या भिंती हसू लागाव्या, संगीताचा, सुगंधाचा छानसा शिडकावा व्हावा असं झालं. मन प्रसन्न झालं.

हे नातं असं कसं जे शब्दांविण संवादिते!

लेखिका: जयबाला परूळेकर

मावशीचें घर ! - भाग ४

हेमा, मावशीचें शेंडेफळ. बाळादादा सर्वांत मोठा. बाळादादा, लल्लु, विदू तिघे भाऊ आणि माई, बेबी, पपी, सरू आणि हेमा या पांच बहिणी अशी मावशीला आठ अपत्यें. सर्वांत मोठी मुलगी माई. माई जवळजवळ आईच्याच वयाची. ती आली की आई फुलून जात असे. माई, बेबी, पपी आणि सरू यांचे व आईचे काहीतरी नेहमीच गुपित चाले. त्या आल्या की त्या सगळ्या फुलून जात असत. फुलांचा, गजर्‍यांचा, वेण्यांचा सुगंध आणि त्यांच्या हास्याच्या लकेरी आसमंतात दरवळत. १९९८ सालीं मे महिन्यांत मला अचानक हेमाचा फोन आला. काय रे मावशीची पंचाहत्तरी कुठें करणार आहांत? मला खरें तर आईचा वाढदिवस ठाऊकच नव्हता. त्या काळांत तशी पद्धतच नव्हती. लाजच वाटते मला याची. मग दोनतीन दिवसांत मी, माझे धाकटे भाऊ दीपक आणि प्रशांत तसेंच बहीण बबली यांनीं छोटेखानी घरगुती समारंभ आयोजित केला. तो छान रंगला. पण त्याचें श्रेय हेमालाच. त्यानंतर दोन वर्षांतच हेमा कसल्याशा ऍलर्जीमुळें दगावली. ती या जगांत नाहीं यावर माझा अजूनहि विश्वास बसत नाहीं. पण माझ्या मनांतली छोट्टी, दोन लालचुटुक रिबिनी बांधलेली हेमा, ‘वाण्याच्या दू, कानांत ऊ, त्तम चिवडा मिळतो’ म्हणजे काय? असें कोडे घालते आणि हृदयाचा एक ठोका चुकतोच.

लल्लु पैलवान होता. १९६६ मध्येंच मेंदूतील रक्तस्त्रावानें अकालीं वारला. विदू कधीं भेटे, प्रेमानें बोले, गेल्या वर्षींच हृद्रोगानें परलोकवासी झाला. वहिनी पण चांगली बोलते. माईचे मुलगे विजय आणि दिलीप आणि मुलगी नीला छान प्रेमानें बोलतात. बेबी पण कधींमधीं भेटते. तसें तिचें घर मामीच्या, मावशीच्या घराच्या वाटेवरच. पण तिथें इतका वेळ जायचा कीं हिच्याकडे जाणें होत नसे. पूर्वीं खूप रागवायची. तिच्याकडे मात्र जातयेत नाहीं म्हणून. आतां मात्र हटकून जातों. तीहि समजून घेते. तिचा मुलगा संजय तसा अबोल. शुभा आणि गीता तिच्या मुली. शुभा रुपारेलला होती. ती व माझी मामेबहीण भारती रुपारेलच्या प्रशस्त, रम्य आवारांत जोडीनेंच फिरत. त्यांना खास जवळच्या अशा इतर मित्रमैत्रिणी नव्हत्याच. शुभा आणि तिचे यजमान कधीं कुणाच्या लग्नकार्यांत भेटतात. गीता बरीच उंच. पण आमची फारशी ओळख नाहीं. पपीचा मुलगा मिलिंद माझ्यापेक्षां खूप लहान. पण मस्त मनमोकळ्या गप्पा मारतो. त्यांची क्लिअरिंग एजन्सी आहे. मी नोकरी करतों त्या कंपनीचे क्लिअरिंगचें, एक्सपोर्टचें कांहीं काम मीं त्याच्याकडे दिलें होतें. तें त्यानें सचोटीनें केलें. त्याच्या चोख व्यावसायिक वृत्तीमुळें त्याच्याबरोबर काम करतांना घालवलेले बरेच क्षण खूप आनंद देऊन गेले. वेळोवेळीं त्यानें आयातनिर्यातीच्या कामांतल्या खाचाखोचा समजावून अमूल्य मार्गदर्शन केलें. त्याला जुळीं मुलें आहेत. एक मुलगा आणि एक मुलगी. त्याचा भाऊ प्रसाद. हाहि कधीं फोनवर वा ई-मेलवर भेटतो. सरू गोरेगांवला राहाते. अधूनमधून फोन करते.नाना गेल्यावर मावशी खचली. तिच्या शेवटच्या काळांत तिला माईनें चांगलें सांभाळलें. आयुष्यांत कांहीं कांहीं गोष्टी करायच्या राहून जातात. गोरेगांवला माईकडे जाऊन मावशीला बघायचें मात्र राहूनच गेलें.






लेखक: सुधीर कांदळकर

मावशीचें घर ! - भाग ३

आणि सहा महिन्यानंतर सहकारी संस्थेचा सदस्य हो. म्हणजे कधीं गरज पडली तर कर्ज घेऊं शकशील. फक्त वाटेल त्याला जामीन राहूं नकोस. बचत खातें नेहमीं जॉईंट असावें आणि आयदर ऑर सही ठेवावी. म्हणजे आपण गांवीं गेलों असलों वा आजारी पडलों तर गैरसोय होत नाहीं. लग्नापूर्वीं आई जोडखात्याची धारक असावी आणि लग्नानंतर पत्नी. त्यांचा अनुभव, योग्य आणि परखड मार्गदर्शन यामुळें आम्हांला तसेंच बॅंकेतल्या खातेदारांना त्यांचा फार आधार वाटे. लग्नें जुळवणें, लग्नाचीं बोलणीं करणें आणि वाद सोडवणें या त्यांच्या खास आवडीच्या गोष्टी. त्यांच्या छाप पडणार्‍या व्यक्तिमत्त्वामुळें त्यांच्या शब्दाचा मान राखला जाई. हुंडा अजिबात मागायचा नाहीं. वधूपिता प्रेमानें जें कांहीं देईल तें स्वीकारणार असाल तरच बैठकीला येईन असें ते वरपक्षाला अगोदरच बजावून ठेवत. अशी पुरोगामी आणि सेवाभावी वृत्ती. मावशीच्या अगोदरच ते फारसा शारिरिक त्रास न होतां वार्धक्यानें बहुधा ऐंशीच्या वयांत गेले.

मावशीच्या घरीं माझी खरी गट्टी जमली ती हेमाशीं. हेमा माझ्यापेक्षां सहाएक महिन्यांनीं मोठी. हेमा, अरुणा आणि मीं. आमचें त्रिकूटच होतें. हेमा-अरुणांनींच मला ‘च’ ची चषाभा शिकवली. हेमा, अरुणा, मीं, अशोक माळी आणि श्रीराम शेट्टी आम्हीं इतर मुलांपेक्षां वयानें आणि आकारानें लहान होतों. म्हणून मोठीं मुलें आम्हांला सहसा खेळायला घेत नसत. कधीं घेतलें तर कच्चा लिंबू म्हणून. मग आम्हीं लंगडी खेळत असूं. लंगडी, रुमाल टाकी, गाण्यांच्या भेंड्या, संत्रे लिंबू वगैरे खेळ खेळत असूं. कधीं वाडींतली आणखी मुलें मुली, त्यांच्याकडे पाहुणे आलेलीं मुलें मुली खेळायला येत व खूप मुलें होत. मग दोन चमू पाडून खेळ होत. मग दोन कप्तान म्हणून सर्वांत लहान वा सर्वांत मोठीं मुलें होत. ते सोडून इतर खेळाडूंना विशिष्ट नांवें ठेवत. कधीं फळांचीं, कधीं फुलांचीं, कधीं झाडांची, कधीं भाज्यांची. मग हे नांवें ठेवलेले खेळाडू त्या कप्तानांना विचारत

आला आला गाडा.

मग ते कप्तान विचारत ‘कशाचा’

मग सगळे बोलत ‘हळदी कुंकवाचा’

मग ते सांगत ‘नांव फोडा’

मग सगळे सांगत कोणी घ्या अमुक कोणी घ्या तमुक असें करून सगळीं नांवें सांगत.

मग कप्तान एकेक नांव घेत. मग त्या नांवाचा भिडू त्या कप्तानाच्या मागें उभा राही. अशा तर्‍हेनें दोन चमू पाडून खेळ होत. संध्याकाळ कधीं सरे पत्ता लागत नसे. आयुष्यातले सोनेरी क्षण वेचून बाजूला काढायचें झालें तर ते खेळातले क्षण नक्कीच निघतील. नंतर मी पांचवीत गेल्यावर जसें आजोबांकडे जाणेयेणें कमी झालें तसें मावशीकडेहि. पण दिवाळींत रतन अरुणा फराळ देऊन गेल्यावर सरू हेमा नाहींतर बाळादादा किंवा विदू म्हणजे विद्याधर न चुकतां येऊन जात. मावशी मात्र सहसा बाहेर कुठें जातयेत नसे.
प्रतिक्रिया देण्याकरता कृपया शेवटच्या पानावर जा.

मावशीचें घर ! - भाग २

हा टाईम्स ऑफ इंडियात होता. त्याला शिफ्टमध्यें काम करावें लागे. योगायोगानें मीं आजोळीं गेलों कीं हा घरीं नाना नसले तर चौकोनी टेबलाशीं बसलेला दिसे. हिंदी गाणीं याला फार आवडत. नाना असले तर माजघराच्या सज्जांत खुर्ची टाकून. इथून रस्त्यावरचें सर्व दिसे. एकदां मीं कांहींतरी कामासाठीं खालीं मामीला भेटून वर मावशीकडे न येतां तसाच खालच्या खालीं निघून गेलों होतों. मग मावशीला इतकें वाईट वाटलें होतें. तो तिचा दुःखी चेहरा पाहिल्यावर मीं तो प्रमाद पुन्हां केला नाहीं. बाळादादा रफीचा जबरदस्त पंखा. लहानपणींच्या माझ्या पहिल्या आठवणींतला बाळादादा चौकोनी टेबलाशीं दरवाजाकडे तोंड केलेल्या खुर्चीवर बसला होता. रेडिओवर मुकेशचे ‘मैं तो इस रात की तनहाई, आवाज ना दो’ हें गाणें चालू होतें. भावुक होऊन तो तन्मयतेनें ऐकत होता. डोळे उघडे होते पण मन वेगळ्याच विश्वांत. गाणें संपल्यावरच त्याला मीं दिसलों. याला पत्नीहि तश्शीच सुस्वरूप व सुस्वभावी मिळाली. आदर्श पतिपत्नी म्हणाल तर बाळादादावहिनी किंवा मामामामी. आज हा पासष्टीचा आहे पण पस्तिशीचा दिसतो. याचें खरें नांव धनंजय. अजूनहि हा कांहीं छान बोलला आणि आपण दाद दिली कीं काय डायलॉग मारला तर म्हणतो धनंजयाचा बाण आहे बाबा! येरागबाळ्याचा नाहीं.

मावशी आईपेक्षां वयानें बरीच मोठी. मावशीची सर्वांत मोठी मुलगी आमच्या आईपेक्षां केवळ चार वर्षानें लहान. म्हणजे बघा किती अंतर असेल मावशीच्या आणि आईच्या वयांत. मावशी अंगापिंडानें मामासारख्या पैलवानाची बहीण शोभेल अशीच. नऊवारी पातळ, लालसर फ्रेमचा बायफोकल चष्मा. स्वभाव अतिशय प्रेमळ. हिला एक अपवाद वगळता रागावलेलें मीं कधीं पाहिलें नाहीं. एकदां मात्र रागानें तिनें जवळजवळ माझ्या मुस्काटांतच मारली होती. तिनें मला कांहींतरी खाऊ दिल्यावर मी म्हणालो होतों, ‘माय मरो आणि मावशी जगो’.

मावशीच्या यजमानांना सगळे नाना म्हणत. जवळजवळ गोरापान वर्ण, साडेपांच फूट उंच, पांढरेंफेक पायघोळ धोतर, तस्साच पांढराफेक सदरा आणि तश्शीच पांढरीफेक गांधीटोपी. जाकीट चढवल्यावर तर मंत्रालयात सहाव्या मजल्यावर शोभेलसे पण लोभस व्यक्तिमत्त्व. यांचा देखील लालसर फ्रेमचा चष्मा. स्पष्ट शब्दोच्चार, सौजन्यशील स्वर आणि मृदु बोलणें. पाहतांक्षणींच छाप पाडणारें व्यक्तिमत्त्व. मला आठवतात तेव्हांपासून ते शासकीय मुद्रणालयातून निवृत्त झालेले. वयाचा अंदाज करणें कठीण. होते त्यापेक्षां दहापंधरा वर्षांनीं तरूणच दिसत. सहकारी बॅंकेचे संचालक होते. रोज बॅंकेत जाऊन बसत. खातेदारांना मार्गदर्शन करीत. मला आठवतें मीं नोकरीला लागलो तेव्हां त्यांना पेढे द्यायला गेलों होतों, तेव्हां त्यांनीं सांगितलें कीं आतां बॅंकेत बचत खातें उघड.
प्रतिक्रिया देण्याकरता कृपया शेवटच्या पानावर जा.